خشکسالی، عامل پنهان طوفان‌های گرد و غبار در سمنان
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان؛ نتایج یک پژوهش علمی جدید که در نشریه بین‌المللی کشاورزی، محیط‌زیست و جامعه (AES) منتشر شده، از روند افزایشی وقوع طوفان‌های گرد و غبار در استان سمنان خبر می‌دهد. این پژوهش توسط ابراهیم یوسفی مبرهن، رئیس بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری این مرکز با هدف بررسی رابطه بین شاخص‌های خشکسالی و پدیده گرد و غبار و تحلیل روند تغییرات اقلیمی استان صورت گرفته است.
در این مطالعه، با بهره‌گیری از شاخص طوفان گرد و غبار (DSI)، شاخص خشکسالی بارشی استاندارد (SPI) و شاخص خشکیUNEP، داده‌های اقلیمی پنج ایستگاه سینوپتیک در استان سمنان شامل گرمسار، سمنان، دامغان، شاهرود و بیارجمند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که شاخص طوفان گردو غبار در استان به‌طور معناداری افزایش یافته و بیشترین مقدار آن در سال ۱۳۹۰ ثبت شده است. همچنین، همبستگی بالا بین افزایش شدت خشکسالی و افزایش وقوع گرد و غبار مشاهده شده است.
این پژوهش ضمن ارائه نقشه‌های منطقه‌بندی گرد و غبار، بیان می‌دارد که بخش عمده‌ای از استان سمنان براساس شاخص خشکی در اقلیم خشک با خطر بسیار شدید بیابان‌زایی قرار دارد. تحلیل داده‌های باد، دما و بارش در این پژوهش نشان می‌دهد که ماه‌های خرداد و تیر، به‌دلیل کاهش رطوبت و افزایش سرعت باد، بیشترین احتمال وقوع طوفان‌های گرد و غبار را داشته‌اند.
سرپرست بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری در این تحقیق تأکید کرده است که بررسی و پایش دقیق شاخص‌های اقلیمی و تغییرات آن‌ها، به‌ویژه در استان‌هایی مانند سمنان که در کمربند فرسایش بادی و بیابان‌زایی قرار دارند، نقش مهمی در پیشگیری از بحران‌های محیط‌زیستی آینده دارد. وی همچنین خواستار توجه بیشتر به مدیریت منابع طبیعی و اجرای اقدامات پیشگیرانه در حوزه حفاظت خاک و مقابله با بیابان‌زایی شده است.
نسخه کامل این مقاله علمی با عنوان «بررسی ارتباط شاخص‌های SPI و UNEP با روند شاخص طوفان گرد و غبار در منطقه مرکزی ایران» در شماره اول سال ۲۰۲۵ نشریه Agriculture, Environment & Society و از طریق پایگاه اینترنتی www.aes.uoz.ac.ir در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار دارد.
