مطالعه جامع در خصوص گونه در حال انقراض پونه‌ سای گچی در مرکز سمنان

     به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان، مطالعه‌ای جامع پیرامون گونه گیاهی نادر و در معرض خطر پونه سای گچی (Nepeta eremokosmos Rech. F.)  با همکاری مشترک فرزانه بهادری، رئیس مرکز، و فاطمه ربیع‌زاده، استادیار دانشگاه سمنان، انجام و نتایج آن در مجله بین‌المللی The Quarterly Scientific Journal of Applied Biology  منتشر شده است.

پونه‌ سای گچی از جمله گونه‌های بومی ایران است که در فهرست گیاهان در معرض خطر انقراض ایران قرار گرفته و زیستگاه طبیعی آن محدود به نواحی گچی در غرب استان سمنان است. این گیاه به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد سازگاری با خاک‌های گچی، در مطالعات اکولوژیکی، منابع طبیعی و توسعه کشاورزی پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است.

در این پژوهش، ویژگی‌های آناتومیکی، میکرومورفولوژیکی و شرایط زیستگاهی گیاه با استفاده از روش‌های علمی مانند میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، آنالیز آماری چندمتغیره (RDA) و آزمون‌های فیزیکی وشیمیایی خاک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عناصر پتاسیم، کربنات کلسیم، گچ و درصد ماسه، نقش مؤثری در پراکنش و فراوانی این گونه دارند، در حالی که عواملی نظیر میزان نیتروژن، اسیدیته خاک  و هدایت الکتریکی خاک اثر منفی بر پراکنش آن دارند.

همچنین شناسایی ساختارهای خاصی از سلولها حاوی بلورهای اگزالات کلسیم در برگ‌ها، بیانگر سازگاری فیزیولوژیکی این گیاه با شرایط سخت محیطی است. این یافته‌ها می‌توانند مبنایی برای طراحی برنامه‌های حفاظت، اهلی‌سازی و کشت کنترل‌شده این گونه ارزشمند دارویی فراهم کنند.

فرزانه بهادری با تأکید بر اهمیت این دستاورد علمی گفت:
مطالعه حاضر گامی مؤثر در جهت شناخت دقیق‌تر گونه‌های اندمیک و در معرض تهدید کشور است. امیدواریم با بهره‌گیری از نتایج این پژوهش، بتوانیم زمینه حفاظت مؤثر، بهره‌برداری پایدار و توسعه کشاورزی سازگار با اقلیم‌های خاص نظیر خاک‌های گچی را فراهم آوریم.

این مقاله در جلد ۳۷، شماره ۱، صفحات ۲۷-۱۴ مجله علمی–پژوهشی  Applied Biology منتشر شده و از طریق لینک مستقیم مقاله در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار دارد.