بررسی امکان استقرار گونه‌های شورپسند و مقاوم به شوری در اراضی مرطوب حاشیه پلایای دامغان به منظور تولید علوفه
بیان مسئله
یکی از شاخص‌ترین کویرهای کشور، دشت کویر است که از نظر جغرافیایی و نقشه سیاسی کشور محدوده وسیعی از جنوب استان سمنان را در بر می‌گیرد و وسعت آن به بیش از سه میلیون پانصد هزار هکتار می‌رسد. بر اساس بررسی‌های انجام شده؛ این محدوده وسیع، از پلایاهای متعددی تشکیل شده است که مهم‌ترین آنها کویر حاج علی‌قلی در جنوب دامغان است.
پلایا اصطلاحی است که در مورد مناطق پست و لم یزرع بیابان‌ها به کار می‌رود و همان کویر است. مناطق پست و مسطحی هستند که در دشت‌های آبرفتی مناطق خشک گسترش یافته‌اند. این سطوح بدون پوشش گیاهی بوده و آب و خاک شور از خصوصیات بارز آنها است.
استقرار گونه‌های شورپسند و مقاوم به شوری در اراضی مرطوب حاشیه کویرها و پلایای داخلی کشور و تولید علوفه امکان‌پذیر است. اما سوال اساسی این است که آیا می‌توان با استفاده از منابع دراختیار و با صرف هزینه منطقی و روش مناسب نسبت به کاشت و استقرار گونه‌های مقاوم به شوری اقدام نمود؟ آیا می‌توان با استفاده از گونه‌های
Atriplex verrucifera، Aeluropus lagopoides، Atriplex canescens، Aeluropus littoralis، Nitraria schoberi، Atriplex lentiphormis
در اراضی مرطوب حاشیه کویرها، علاوه بر ایجاد پوشش گیاهی و استقرار آنها با استفاده از رطوبت موجود، علوفه مرغوب و قابل استفاده برای دام‌های مختلف تولید کرد؟
دستاوردها
نتایج تحقیقات در این مرکز نشان داده که در اراضی با شوری کمتر از 40 دسی زیمنس بر متر استفاده از گونه‌های مختلف جنس آتریپلکس از جمله گونه‌های A. canescens، A. verrocifera و A. lentiformis و نیز گونه قره‌داغ برای استقرار و تولید علوفه امکان‌پذیر است.
البته تأمین رطوبت هنگام کاشت نهال و همچنین آبیاری طی فصل خشک در سال اول در استقرار آنها نقش مهمی دارد. بررسی میزان تولید گونه‌های مستقر شده نشان می‌دهد تولید گونه‌های A. lentiformis و A. canescens بیشتر از گونه‌های دیگر است.
بر اساس یافته‌های این مطالعه، احداث آب‌بند در حاشیه مرطوب کویر می‌تواند شرایط را برای کاشت و استقرار گیاهان شورپسند فراهم کند. تجمع سیلاب در یک محدوده کوچک علاوه بر آبشویی نمک‌ها، رطوبت مورد نیاز برای جوانه‌زنی بذرها و همچنین استقرار نهال‌های کاشته‌شده را فراهم می‌کند.
در صورت تداوم وقوع سیلاب و رواناب به دو یا سه بار در طی سال، برخی گونه‌های کمتر مقاوم به شوری و با مرغوبیت بیشتر را نیز می‌توان در حاشیه فوق شور حاشیه کویرها مستقر نمود.
