مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان سمنان

معرفی استان

جغرافياي منطقه:
استان سمنان با 95815 كيلومترمربع وسعت، 5/8 درصد از مساحت كشور را به خود اختصاص داده و از اين حيث ششمين استان كشور محسوب مي‌گردد. اين استان از شمال به استانهاي مازندران و گلستان، از جنوب به استان اصفهان، از مغرب به استانهاي تهران و قم، از مشرق به استان خراسان محدود شده است.

سابقه تاريخي:
محدوده كنوني استان سمنان بخشي از ايالات «ورن» يكي از ايالات 16 گانه دوران باستان (اوستائي) بوده كه در دوره مادها و هخامنشيان بخشي از قلمرو سرزمين «پارت» را در مجاورت مادها تشكيل مي‌داده است. در دوران سلوكيان و اشكانيان اين سرزمين «كومي سن» يا كومش ناميده مي‌شد كه در قلمرو پارتها بوده و بعدها در متون اسلامي معرب شده و بصورت قومس درآمده است. اهميت سرزمين كومس يا كومش در تمامي دورانهاي تاريخي به واسطه قرار گرفتن اين سرزمين بر تلاقي گذرگاههاي ارتباطي در ميان سرزمينهاي طبرستان با سرزمينهاي داخلي فلات ايران از يك طرف و سرزمينهاي خراسان و ماوراءالنهر و آذربايجان از طرف ديگر بوده است. اين منطقه تاريخي كه يكي از معابر ارتباطي طبيعي ميان نواحي شرق و غرب ايران بوده، بعلت همين موقعيت ويژه كه تا زمان حاضر نيز كمابيش حفظ شده است در سراسر تاريخ يكي از مناطق با اهميت كشور بشمار مي‌رفته و در واقع معبر تمام حوادثي بوده كه ميان شرق و غرب ايران رخ داده است. قديمي‌ترين آثار بدست آمده، حاصل كاوشهاي باستان‌شناسي در سالهاي 11-1309 هجري شمسي (33-1931 ميلادي) مي‌باشد كه در جستجوي شهر صددروازه (مركز ايالت كومش) در محل تپه حصار دامغان انجام شد. در اين كاوشها آثار قابل توجهي مربوط به 4 تا 5/5 هزار سال پيش از ميلاد مسيح بدست آمده است. طي قرون گذشته همين محدوده، خاستگاه و محل بسط تمدن پارت بوده كه سلسله پادشاهي اشكاني را در سرزمينهاي خراسان و سمنان امروزي به وجود آورد و شهر صددروازه در نزديكي شهر دامغان فعلي به مدت دويست سال پايتخت آن بوده است. برخي از نويسندگان كتب تاريخي و جغرافيايي، سلسله‌هاي افسانه‌اي پيشداديان و كيانيان را در يك دسته از امراي محلي مشرق ايران دانسته‌اند كه تا قبل از ظهور زرتشت بر اين منطقه از ايران تسلط داشته‌اند و بناي اوليه دامغان و سمنان امروزي را نيز به آنها نسبت داده‌اند به هرحال مجموعه آثار و قرائن موجود حاكي از قدمت زندگي، تمدن و فرهنگ در اين خطه از كشور ماست.
آثار تاريخي:
استان سمنان از ديرباز به علت شرايط خاص جغرافيايي و قرار گرفتن بين رشته‌كوههاي البرز و سرزمينهاي كويري پيوسته به عنوان معبري مطمئن، محل تردد و مهاجرت يا تاخت و تاز قبايل مهاجم بوده است. اگرچه تاكنون بررسي و كاوشهاي باستان‌شناسي گسترده‌اي در اين استان صورت نگرفته و اطلاعات امروز ما مبتني بر شواهد به دست آمده از كاوشهاي مجموعه تپه‌هاي دلازيان و تپه حصار دامغان و تپه سنگ چخماق شاهرود است. اين شواهد دلالت بر قدمت استقرار اقوام از ادوار بسيار كهن تا دوره معاصر در آنجا دارد. شهرهاي دامغان، سمنان، شاهرود، بسطام و گرمسار در دوران تاريخي قسمتي از مسير جاده ابريشم بوده كه از راه آنها ابريشم چين به غرب آسيا وارد يا صادر مي‌شده و در ازاي آن، مصنوعات آن سرزمينها روانه شرق آسيا شده است. در هر يك از كاوشها و بررسيهاي انجام شده اطلاعات ذيقيمتي از پيشينه تاريخي اين استان به دست آمده است. با توجه به اسناد و مدارك و بررسيهاي انجام شده، استان سمنان داراي بيش از 600 اثر تاريخي است.